Cacao van de Kichwa, uit het Unesco biosfeer Sumaco

In de chakra smikkelt de zoon van een echtpaar van de cacaopeul. Het witte vruchtvlees om de bonen is heerlijk, romig zoet.

Fair trade zoals het is bedoeld. In Ecuador bezochten we de Amazonas en zagen hoe de Kichwa hun landbouw  bedrijven. Daar komen de cacaobonen voor Kuná vandaan. Puur natuur, meer eerlijk en biologischer kan het niet.Hoewel het waarheidsgehalte in rap tempo inboet, hebben labels als Max Havelaar/Fair Trade, Utz of Rainforest Alliance hun maatschappelijk nut (bewezen). Wij, de consumenten, lijken bewuster geworden. Maar waar het werkelijk om gaat is transparantie. Als u meteen Kuná wilt bestellen, klik dan hier.

Sana Vanuit Quito rijden we met Luis over de Andes naar het Amazonebekken. “Hier zijn de mensen sana,” zegt hij, als we de top hebben gehad en weer dalen. Je zou zeggen dat je door de Alpen rijdt, alleen met andere bomen en planten. “Je bedoelt dat ze gezond zijn?” tracht ik ‘sana’ te verklaren.“Ook. Maar ze zijn vooral in harmonie. Hier is ook nauwelijkscriminaliteit. Het is de natuur.”

Chakra: In harmonie met de natuur Luis Leon produceert chocolade onder de naam Kuná. De cacao komt van de Kichwa[i] coöperatie Wiñak (dat betekent: vooruitgang en ontwikkeling). Het Kichwa-volk bedrijft een voor ons westerlingen ongewone landbouwmethode die ze chakra[ii] noemen. Puur natuur. Noem het een eetbare bostuin of je reinste polycultuur – dit in tegenstelling tot de Westerse  monocultuur landbouw. Alles – bomen, heesters, vaste planten en kruiden – groeit ogenschijnlijk door elkaar; zo is er een gezonde, nogal oorspronkelijke (oerwoud-)biotoop. Daaruit neemt men wat oogstbaar is en wat men nodig heeft. De Kichwa putten de bodem niet uit, ze willen met de chakra-teelt in harmonie met de natuur leven.

In het filmpje legt Fredy uit wat een chakra is. Luis Leon vertaalt in het Engels.

Geel is Unesco biosfeer, roze is beschermd bos/oerwoud, groen is het nationale park. A is Archidona, T is de plaats Tena en de pijl wijst ongeveer naar Santa Rita. Een van de twee Kichwa gemeenschappen die we bezoeken.

Het is van Quito met de auto drie uur rijden naar Archidona waar Asociación Wiñak is gevestigd. De weg is goed, maar kent overwegend twee rijstroken. Dus we zijn blij als we gemiddeld 60 km/uur rijden.Archidona ligt in de Unesco Biosfeer Sumaco en niet ver van het Parque Nacional Sumaco. De rivier Tena, de langste van Ecuador, is in dit gebied de levensader. In het kantoor treffen we Fredy Shihuango, de voorman van de coöperatie en Pedro, zijn naaste medewerker. Fredy legt uit wat de coöperatie voor de deelnemende Kichwa in de omgeving zoal doet. Asociación Wiñak is een van de vele voorbeelden van mooie initiatieven om in de Amazone voor werkgelegenheid te zorgen. Een uitzichtloze situatie drijft de mensen immers naar de steden. En daar blijkt het leven uiteindelijk niet veel beter.

211 Families, 4000 mensen Wiñak koopt en verwerkt de door de Kichwa-families geoogste cacaobonen. Ze selecteert ze – de slechte bonen gaan naar opkopers voor massachocola -, fermenteert [foto: fermentatiekisten] en droogt ze. Klaar om chocola van te maken. Ze steunt de deelnemende boeren, geeft training en verzorgt opleidingen. Ook worden microkredieten verstrekt. Hoog in het vaandel staat de ambitie de beste nacional cacao[iv] van Ecuador te produceren. De marktprijs voor cacaobonen is nu (december 2013) in Ecuador 80 USD[v]. Dat betalen de opkopers aan de kleine boeren. Wiñak betaalt haar leden 105 USD per quintal, dat is dus 30% meer dan de gangbare prijs.

Ongecertificeerd biologisch
Omdat de coöperatie ook geld nodig heeft voor de eigen kosten, worden de prachtige, biologische bonen aan derden (Kuná, Chocoé) voor een hogere prijs verkocht.
“Ik betaal hen tussen de $ 180 en $200 per quintal[vi],” zegt Luis.

Je zou zeggen dat cacaobonen uit een Unesco biosfeer per definitie biologisch zijn. Fredy laat het Ecocert rapport van 2012 zien: Inderdaad, ze zijn biologisch gecertificeerd. Maar niet in 2013.
“Dat zou ons jaarlijks vijfduizend dollar kosten. Dat kunnen we niet betalen. We kunnen het geld beter gebruiken,” verklaart Fredy.
Luis Leon vertelt ons dat hij iets probeert te regelen. Hij heeft ook nog een bananenbedrijf. Misschien kan het daar worden bij opgenomen.

[2016, Inmiddels is de cacao en chocola wel BIO gecertificeerd]

Asociación Wiñak werkt vanuit Archidona. 211 Families, die in gemeenschappen (kleine dorpjes) in de omgeving leven zijn lid. Direct en indirect profiteren vierduizend mensen van de samenwerking in Wiñak.

In het filmpje legt Fredy uit Asociación Wiñak voor de bevolking betekent. Luis Leon vertaalt in het Engels. 

“Zie je dat? Een aap,” zegt Fredy tegen ons. We hebben hier de lijnen groen overtrokken, opdat u het ook beter kan zien.

We bezoeken over twee dagen verdeeld twee chakra in twee Kichwa gemeenschappen. Er liggen daar mansgrote keien. Hierop zijn eeuwenoude tekeningen ingekrast. Telkens als iemand zijn of haar chakra bezoekt, worden de groeven schoongemaakt en ‘de steen’ (als intermediair met de Goden) toestemming gevraagd het land te mogen werken.

In het filmpje legt Fredy uit wat de betekenis van de stenen is. Luis Leon vertaalt in het Engels.

“Wanneer zijn die tekeningen er in gekrast?” vragen we Fredy.
Hij denkt na en zegt: “Veel langer geleden dan onze herinnering gaat.” We begrijpen dat het heel oud is.

In een soort werkhuis annex keuken, achter de woning. Het is allemaal heel open,   maar wat wil je als het iedere dag tussen de 33 en 38 graden is? (Links Luis, rechts Fredy)	Chakra We worden hartelijk ontvangen door een moeder en schoondochter. En twee kinderen. Als welkomstdrank krijgen we ieder een grote kom chicha de chonta. Chonta is een palm, waarvan we eerder al de vrij smakeloze, weeë, ronde vruchten aten. Een hele kom van het vocht drinken was   dus letterlijk even slikken. Maar een welkomstdrank wijst men niet af. chonta kuros (rhynchophorus phoenicis) is de Kichwa naam voor de vingerdikke witte rupsen, die men in het regenwoud eet. Ze komen in het binnenste van de chanto-bomen voor.Het heeft net geregend. Iedere dag regent het wel een keer. “Hooguit een uur,” zegt Fredy. Maar in de modder moeten we, bergafwaarts, de chakra in. We glijden en glibberen. We volgen het pad. Het is ronduit prachtig. Overweldigend mooi. De groeikracht is enorm; moeder loopt met de machete voorop. Er is altijd wel wat weg te kappen. En al snel zijn de twee Kichwa-vrouwen ons ver vooruit.Landelijke snoei-actie “Toen de dollar werd ingevoerd, kregen veel mensen het moeilijk. Alles was veel duurder,” vertelt de moeder. “Maar wij hebben er niet veel van gemerkt. We hebben hier alles wat we wensen.”Je zou zeggen: Houden zo. Houd de Westerse economie weg. Maar ook hier heeft men enige ambitie.De regering van Ecuador heeft in 2013 twintig miljoen dollar geïnvesteerd in een snoeiplan voor cacaobomen. Opdat de totale   productie hoger wordt. Snoeiteams trekken door het land en snoeien bij hen   die dat willen. De boeren moeten een gereduceerd tarief betalen.Bijzondere cacao De nacional lijkt op een gele rugbybal. Maar onder in de chakra staat een enorme boom. De vrucht is ronder en maatje handbal. Fredy hakt ‘m open. Ze zit vol met ietwat driehoekige vruchten.We laten ons vertellen dat dit de theobroma bicolor is. Zusje van de t. cacao, waar de chocola van wordt gemaakt. Ook van de bicolor kan chocola worden gemaakt, maar het duurt heel lang eer de boom vrucht geeft. Dit wilden we u vertellen. Dit is de omgeving waar de goede cacao vandaan komt. De chocolade wordt in een fabriek in Quito gemaakt. (Het oerwoud is te warm.) Kan het eerlijker?
Fredy bekijkt een eergisteren gesnoeide cacaoboom