De prijs van een reep chocolade is over het algemeen dermate laag, dat veel, vooral Afrikaanse boeren, geen menswaardig leven kunnen leiden. Het kopen van betere chocola voor een hogere prijs maakt een betere wereld en iedereen blij. Het is de beste manier om de toestroom van economische vluchtelingen te stoppen. Want uiteindelijk betalen we toch de werkelijke prijs, maar Big Chocolate maakt de winst.
We noemen ze economische vluchtelingen, gelukszoekers of wat dan ook. Jonge Afrikaanse mannen die in kleine boten de oversteek over de Middellandse Zee wagen. De algemene publieke opinie is dat ze in hun eigen land moeten blijven. Maar waarom riskeren ze hun leven? Denk je eens in: je moet wel heel arm zijn om te besluiten een gevaarlijke tocht van duizenden kilometers te maken. Weg van huis. Weg van je familie.
Absolute armoedegrens
In 2015 verhoogde de Wereldbank de absolute armoedegrens van $ 1,25 (2008) naar $ 1,90. Want ook op armoede bestaat inflatie. Dit houdt in dat een mens moet kunnen overleven over wat je in de VS voor dat bedrag kunt kopen. Niet alleen maaltijden, ook kleding, onderdak et cetera. Een Big Mac bij McDonalds in New York kost $ 5,23. Denk je eens in wat je voor $ 1,90 moet kunnen kopen om te overleven.
Een Afrikaanse vrouw heeft zes tot tien kinderen. Laten we veilig calculeren en een gezin van twee ouders en vier kinderen nemen. Dan moeten ze minstens 6 x $ 1,90 = $ 11,40 per dag verdienen om te overleven. Dat is $ 4.616 per jaar.
Productie
Bloomberg schrijft op 9 oktober 2016 dat 90% van de familieboerderijen tussen twee en vier hectare omvatten en dat de maximale opbrengst 500 kg per hectare bedraagt.
COPAL, Alliance of Cocoa Producing Countries, zegt dat de cacao-opbrengst per hectare varieert tussen de 200 en 500 kg. Ghana kent 330 kg per hectare.
Cacaobarometer, waarin verschillende hulporganisaties samenwerken, stelt in haar laatste rapport dat de Afrikaanse boer $ 1.210 per ton (2015) krijgt. Maar NBC meldt op 29 september 2014: “The Ghanaian government sets the price for how much farmers get paid. Currently, farmers receive around $45 for a bag of beans weighing about 140 pounds.” Dat betekent: 140 lbs = 63,5 kg = $ 0,70/kg = $ 708/ton.
In Ghana bepaalt COCOBOD jaarlijks, vooraf, op basis van marktverwachtingen, de prijs voor de cacao. Uiteraard na consultatie van de grote afnemers als Cargill, Callebaut, Nestlé en Mars. En je hebt hun toestemming nodig om cacao te kopen.
Dit jaar, 2017, zijn de cacaoprijzen op het laagste niveau in vele jaren. Nu blijkt de prijs van COCOBOD aantrekkelijk en worden veel bonen vanuit Ivoorkunst het land in gesmokkeld. Ongetwijfeld zal Ghana zich begin 2018 uitroepen als grootste cacaoproducent, gebaseerd op exportcijfers.
Desalniettemin, de prijs van cacao is zeer laag.
Inkomen van de boer
Terug naar onze cacaboer en zijn familie van zes. Laten we aannemen dat ze vier hectaren bezitten met de maximumopbrengst van 500 kg/ha. En laten we de prijs nemen van de Cacaobarometer. Dan verdient deze familie 4 x 500 kg x $ 1,21 = $ 2.420. Dit is ver beneden de armoedegrens. Ze hebben $ 4.616 nodig, weet je nog?
Bo (Boudewijn) van Elzakker is oprichter van AgroEco. Ze verlenen adviezen voor biologische landbouw in de tropen. Actief in Azië, de Caraïben en vooral Afrika. Bo zegt: “De huidige cacaoboeren zijn oude mensen die achterbleven toen hun broers en zussen naar de steden vertrokken. Hun kinderen willen de boerderij niet voortzetten omdat ze ervaren hoe groot de armoede is. Dus ze trekken weg, op zoek naar een beter leven.”
Maar Fairtrade dan?
Slechts 1,2% van alle cacao die in de wereld wordt geproduceerd is als Fairtrade geoormerkt en sinds Mondelez afscheid van Fairtrade heeft genomen, moet voor het voortbestaan van dit label worden gevreesd. Lourdes Delgado, de koningin van de chocolade in Ecuador, zei eens tegen ons: “In Ecuador is geen boer beter geworden van Fairtrade.”
In 1994 was de Fairtrade minimumprijs $ 1.800/ton + 10% premie.
In 2012 (18 jaar later) werd dit verhoogd tot $ 2.000/ton + 10% premie. Slechts 11% hoger.
De inflatie in Ghana bedroeg over die periode tussen de 14% en 19% per jaar, met een piek van 30%.
Fairtrade blijft ver achter.
Op de website van Fairtrade International staat dat ze € 10,8 miljoen aan premies hebben ontvangen. 43% daarvan werd herinvesteerd in “…. in agricultural tools and inputs, training, credit services and direct payments to farmers.” En: “There are 179,000 small-scale Fairtrade cocoa farmers organized into 129 small producer organizations around the world….”
Dus 57% van de premie (€ 6.156.000) is vermoedelijk gebruikt voor de organisatie zelf en € 4.644.000 is op een of andere manier naar de boeren teruggevloeid. Niet alleen in geld. Dit bedraagt € 26 per familie per jaar.
Fairtrade brengt de boeren niet boven de armoedegrens.
November 2016 kondigt Mondelèz (Toblerone, Milka, Cote d’Or, Lu, Green & Blacks, Cadbury en meer) aan zich terug te trekken uit Fairtrade. Een ramp voor Fairtrade International. Maar op een of andere wijze is er een deal gesloten dat het Fairtrade logo op de verpakking blijft staan. Weliswaar op de achterkant. Mondelez zegt met Cocoa Life te gaan samenwerken, dat ze zelf in het leven hebben geroepen. En Fairtrade maakte bekend dat ze daarop toezicht gaan houden. (En bovendien zal Green & Blacks, in veel biologische winkels te koop, niet meer volledig BIO zijn.)
Wat is duur?
Het gaat om eerlijke, transparante handel. Het gaat over kwaliteit, smaak en werkelijke waarde. Waarom vindt niemand een Ferrari duur? Waarom kopen miljoenen mensen een Starbucks frappucino of java chip voor € 4,55 (dat in een paar minuten op is) en vinden diezelfde mensen een reep chocolade van Madécasse voor € 4,25 duur? Of een van Hoja Verde voor € 3,50?
We weten allemaal dat er grote prijsverschillen bestaan voor wijnen. Aldi biedt in september 2017 een Merlot voor € 2,69. En we zijn niet verbaasd dat een Italiaanse Amarone € 39,30 kost.
Consumenten weten dat er goedkope en dure wijnen zijn en dat er een enorm kwaliteitsveschil bestaat.
Maar consumenten denken dat de prijs die Lidl voor 100 gram 70% chocola berekent normaal en eerlijk is.
Dat is dus niet zo.
Werkelijk eerlijke cacaoprijzen
In Ecuador, een van de grotere fine or flavor cacao producerende landen, wordt de bulk cacao verkocht voor pakweg $ 90/quintal. Dat is $ 2,00/kg. Kleine boeren krijgen daar een fractie van. Tussenpersonen kopen het van hen op en brengen het naar een depot. De kwaliteit van deze bonen is slecht, ze dragen ziektes en zijn te nat.
In datzelfde land verkoopt de Kickwa Asiciación Wiñak de bonen rond de $ 250/quintal = $ 5,55/kg aan Kuná. Het zijn geselecteerde nacional (arriba) bonen van hoge kwaliteit.
Als we dit vergelijken met de Afrikaanse famile, dan verdient een Kichwa-familie $ 11.111 per jaar. In Ecuador bedraagt het minimumloon $ 366 per maand. Van $ 500 per maand heb je al een redelijk bestaan in dat land, omdat de kosten van levensonderhoud anders zijn dan in onze Westerse wereld.
Over het algemeen zijn de Kichwa blij om in de Amazone te blijven wonen en ze tonen weinig behoefte om in grote getalen naar de steden te trekken en daar werk te zoeken.
Kuná heeft prijzen gewonnen voor de beste chocola maar ook voor haar sociale betrokkenheid.
De wereld kan een betere plek worden
Ja, we kunnen goedkope chocoladerepen blijven kopen. Maar we betalen ook belasting. Ons belastinggeld wordt o.a. gebruikt voor Frontex (228 miljoen per jaar) om de Europese grenzen in de gaten te houden en de kustwacht op de Middellandse Zee. We betalen voor de opvang en het terugsturen van asielzoekers. We betalen vele miljoenen voor de ontwikkeling van de economie in Noord-Afrika.
Zou de wereld niet een stuk leuker zijn als we direct een eerlijke prijs voor onze chocola betalen?
Mooi artikel en terecht, terecht gewezen. We zouden inderdaad allemaal met wat minder en met meer tevreden moeten zijn.
Ik wijs onze klanten erop met het zelfde soort voorbeelden waarom onze chocolade toch nog goedkoop is.
Groeten uit Kortrijk België.
Als we het maar vaak genoeg herhalen, komen we er wel….
Wat losse bedenkingen en eerst een vraag vanuit de andere kant van Belgiekske:
mag dit als duidende tekst bij de Foodlog-pdf gelden? zet je die ook online?
Het Fairtradekeurmerk komt niet op de Mondolez-verpakkingen, zo is door het keurmerk besloten.
Wat je de Fairtrade prijs noemt, is hun bodemprijs.
“Boeren in Ivoorkust en Ghana krijgen zo’n 5 dollar per dag. Daar moeten gemiddeld tien mensen van leven. Dat is 50 cent de man, een kwart van de armoedegrens volgens de Wereldbank”, zegt directeur Antonie Fountain van het Voice Network, één van de makers van de cacaobarometer.
Initiatief voor betere prijzen en teeltomstandigheden voor de bulkcacao moeten van de producerende landen zelf komen. Ivoorkust en Ghana zeggen nu te gaan werken aan een Cacao Fonds. De Nederlandse professor Niek Koning heeft 10 jaar geleden uitgeschreven hoe zo’n Fair Trade Cacao Fonds zou kunnen werken.
Wat betreft prijs en vergelijkingen maken, is het toch opletten.
Een fles wijn boven de 10 euro heet duur.
Een reep chocolade van 80 gram voor 4 euro heet ook duur.
Dure wijn wordt gretiger ge-kocht én vooral ook ver-kocht dan dure chocolade.
Dure wijn wordt vaak lekker bevonden… precies omdat hij duur is…
Anderzijds heet dure chocolade niet lekker – en té duur – omdat die niet Belgisch is.
Belgische chocolade wordt vooral verkocht aan prijzen welke multinationals dicteren.
En die kraken met de opbrengst – die eigenlijk vooral de cacaoboeren* toekomt – graag al eens een dure – té dure? – fles wijn 🙂
Beste groeten! Steven
De afbeeldingen in de Foodlog-presentatie (pdf) zijn grotendeels in dit verhaal opgenomen. Die pdf zet ik niet online, omdat de verklarende tekst – die ik wel uitsprak – ontbreekt. Die staat in dit verhaal.
Mondelèz: Dat is nieuw voor mij. Mijn (laatste) informatie dit aangaande was dat het logo op de achterzijde zou komen. Ik heb ook afbeelding van een – ik meen – Cadbury reep met FT logo op de achterzijde. Maar ik durf jouw woorden niet in twijfel te trekken.
Ja, de Fairtrade-prijs is de minimumprijs – ik heb er heel even over nagedacht om dat erbij te zetten, maar dacht: dat weet iedereen….. ik pas het aan.
Antoine Fountain schetst dus een nog somberder beeld. Ik heb ‘een bron’ dat boeren in de binnenlanden van Kameroen slechts een cent of zevev, acht per kg krijgen. Maar dat zijn woorden van een – overigens zeer betrouwbaar – persoon, dus heb ik niet opgenomen.
Klopt. Dat fonds van Ghana en Ivoorkust is na mijn verhaal op 9 september. Maar het moet er eerst nog komen. COCOBOD (in het leven geroepen onder Britse heerschappij) werd ook als oplossing gezien voor eerlijke handel.
Maar ik vrees twee dingen: een varkenscyclus en een boterberg. Eigenlijk de combinatie. De fout van de EU na de Tweede Wereldoorlog was een gegarandeerde minimumprijs voor melk, waardoor boeren meer en meer gingen produceren. Nu is cacao meer landgebonden dan het houden van koeien (waarvoor ook voer wordt geïmportteerd), maar er kan eenzelfde effect ontstaan. Dus we volgen het met argusogen.
De prijs en de vergelijkingen: Ik doe dat om het besef te doen groeien. Je hebt volkomen gelijk als het om de Belgische markt gaat 🙂
Dit besef is voor wijn (en koffie) – voor wat betreft Nederland – in vele jaren gegroeid. In de jaren zeventig van de vorige eeuw begon supermarkt Albert Heijn met de verkoop van wijn: Pinard Rosé en Vin du Patron. Tegenwoordig zou dat qua smaak misschien de onderkant van de wijnen zijn. In die dertig, veertig jaar daarna is bij de gemiddelde consument besef en smaak ontwikkeld. Wat niet wil zeggen dat iedereen nu dure wijn moet kopen. Maar we weten het. Ik moet bekennen: er is een stel vrienden waar we nooit wijn drinken, maar altijd een (Belgisch) bier. Omdat wij de wijn die zij kennelijk lekker vinden, veredelde azijn vinden. Of nog-net-niet-azijn. Dus smaken verschillen 🙂
Je ziet dezelfde tendens in de koffiewereld. Tien, vijftien jaar geleden was het Van Nelle, Kanis & Gunnik, Douwe Egberts, Perla van Albert Heijn – en wat in België? Rombouts? Toen kwamen de Italianen van Illy, Lavazza, Segafredo e.d. En nu is het complete cult – met de bijbehorende koffiezetmethoden en -machines. Onze schoonzoon René koopt normaliter dezelfde bonen als wij en heeft een dure Jura machine. Twee dagen geleden was ik bij hen en kreeg koffie.
“Poeh, wat een smakeloze bak,” zei ik. René bekende dat hij dit keer goedkope supermarktbonen had gekocht. Tja, daar sta ik dan als snob met bonen van Finca Los Alpes uit Colombia voor 18,75 euro per kg.
Het mooiste voorbeeld dat ik de laatste jaren heb meegemaakt was met een blindproeverij onder tweedejaars studenten ‘food innovation’. Ik verzorg af en toe blindproeverijen met zeven 70% chocolades waaronder één van de supermarkt. Meest gebeurt dat bij Slow Food convivia, een keer op Origin Chocolate Event, en soms bij wijngildes. En steevast verliest de supermarktchocolade. Maar van die clubs kan je zeggen dat het mensen met waardering voor smaak betreft. Bij de studenten was het exact andersom. De supermarktchocola voldeed aan het beeld dat voor hen ‘chocola’ was. Bij die proeverij werd ik bijgestaan door vierdejaars studenten die de repen die ik had meegebracht in proefstukjes sneden. Die vierdejaars studenten hadden een compleet andere mening. Die vonden de chocola van de supermarkt inferieur. De docent zei: “De tweedejaars studenten krijgen volgend jaar smaaklessen.”
Smaaklessen, die maakten heel eventjes ook opgeld bij ons. Helaas voor ons Belgen hebben we onze ingebakken trots voor kwaliteit en goed leven veelal ingeruild voor flets (zie Belgische chocolade, waar we zo trots op zijn) en stroef consrvatief (zie hoe onze biercultuur ten onder gaat en achterop hinkt, zelfs t.a.v. Nederland – wat een blamage 🙂 )
Met liefde verzorg ik eens een blindproeverij in Hasselt 🙂
Kom, kom er zijn toch mooie Belgische bieren: Zundert, La Trappe, Orval, Rochefort….
beste norbert
we hebben er al eens eerder over gediscussieerd, op Foodlog indertijd. Ik zie het succes in Ecuador (en daar dan alleen bij die Kichwa asociacion) toch vooral door het afsnijden van de pas van de tussenpersonen, in Afrika werden dat die vermaledijde middlemen genoemd. Ze makten misbruik van de onwetendheid van de boertjes, dat zal nu door mobieltjes wel stuk minder geworden zijn. Ander punt: je stelt een cacaoboer min of meer voor als een gespecialiseerde nederlandse akkerbouwer die bijv. alleen van bieten en aardappls leeft, in West Afrika is die ccao naar mijn weten altijd een gewasje erbij, meestal verwaarloosd, ergens achter het gewone veldje, en alleen wat beter behandeld (snoei, spuiten) bij goede prijzen, een extraatje in de tijd dat andere gwassen geen tijd vragen, dus variabel onderdeel van het gezinsinkomen (in de ceja de selva van peru waren loslopende varkens en kalkoenen het hoofdinkomen, ook al besteedde men meeste tijd op de shamba-akkertjes). Hoe zit dat in Ecuador? En is die 4 ha niet erg groot voor een gemiddelde amazoneboer? Kunnen ze dat met de hand aan of is er tractor?
Het is niet de pas afsnijden van tussenpersonen, het is een goede prijs voor de cacao. In zijn algemeenheid gedijt cacao het beste in de (lichte) schaduw. Dus in combinatie met banaan, kokos- of oliepalmen, mango’s e.d. In Ecuador zie je veel plantages. Nieuwe – CCN-51 – die in de volle zon staan, en de combinatieteelt. De Kichwa die ik voor het vergelijk gebruik, doen aan agroforestry 🙂
In Afrika zijn er ook veel boeren die louter cacao telen. De beelden zijn bekend. Het probleem dat daar dan ontstaat verschraling van de grond door onjuiste landbouw.
Er zijn altijd boeren die van alles wat telen. Op Sao Tomé krijgen de boeren 2 USD/kg, veel te weinig. Maar daar houden ze het hoofd boven water door agrotoerisme.
Ik vind dat je naar een goede prijs per kg moet. En dat begint ergens bij 4 EUR.
Oxfam is van mening dat Fairtrade geen succes is geworden door de invloed van Big Chocolate.
In Afrika ontstaan nu ook initiatieven om lokaal chocola te maken. Als ze zelf chocola maken, maken ze van een kilo cacaobonen 10 repen van 100 gr van 70%. De meeste repen zijn nu in de orde van 70 gram, Dus 14 repen. Als ze de bonen voor 2 EUR/g zouden verkopen, kunnen ze nu 14 repen voor pakweg 1,5 EUR p st verkopen. Met transport naar NL is dat ca 2 EUR en in de winkel dan tegen de 5 EUR, incl BTW.
Dan blijft er meer geld in het land van herkomst. In plaats van 2 EUR nu bijna 10 x zoveel. Okay het is niet alleen cacao, ook verpakking, suiker e.d. maar het geeft de mensen daar wel een goed inkomen.
Als Mars, Callebaut (= Tony’s), Nestlé, Cargill nu eens opeens 4 EUR per kg cacao gaan betalen? Waarom niet? De boeren hebben meer inkomen, de kinderen gaan niet in een bootje naar Europa, het geld wordt lokaal besteed – ze zullen, gezien de levensstandaard, niet subiet op vakantie naar Mallorca gaan. Het enige probleem is dat het grootbedrijf hogere inkoopkosten heeft.
Momenteel is de prijs voor chocola danig uit de pas met de prijs voor cacao. Ik bedoel: de prijs voor chocola is de afgelopen jaren enorm gestegen, die voor cacao gedaald. Dus je zou zeggen dat Big Chocolate de marge voor verandering wel heeft 🙂