We wisten het allang, maar het heeft weinig zin erover te zeuren. Toch doet de BBC dat wel. Op 10 oktober 2012 in haar programma Watchdog. En misschien is het ook goed, opdat alle consumenten het weten
Alle cacaco op een grote hoop
Bottom line komt het er in Watchdog op neer dat de handel in chocolade vergelijkbaar is met groene stroom. Alle cacao, goed en slecht, wordt op één hoop gekieperd. En er wordt van die hoop genomen. Dus in uw tablet met fairtrade logo zit misschien 1% eerlijke chocolade en 99% “slaaf”.
De praktijk is echter wel dat de voorraadadministratie moet kloppen. Dus als een handelaar 5 ton fairtrade inkoopt en 95 ton ongecertificeerde cacao, dan mag hij slechts (maximaal) 5 ton als fairtrade verkopen.
De belangrijkste reden van dit alles is dat de productie van fairtrade chocolade gering is. Grote jongens doen daar niet aan mee: die volgen het meer tolerante Utz, ooit opgezet door Albert Heijn voor de koffie. AH vond de regels van Max Havelaar te beklemmend voor haar wijze van handel. Dat kunnen wij ons voorstellen. En er is de Rainforest Alliance. En… en… en nog een aantal goedebedoelingscertificeringsinstellingen. Er is maar één fairtrade.
Omdat de productie relatief gering is, is separaat verschepen duur. Dus wat is er makkelijker om alles door elkaar in een ruim van een schip te kieperen en dan naar Amsterdam te varen (ja, Amsterdam is de grootste cacaohaven van de wereld).
Dus met fairtrade komt het geld wel bij de juiste boeren aan, dat is geen punt. Maar die hap die u van uw tablet neemt…. dat is andere koek. Uh… chocola.
Wereldproductie fairtrade onder de 1%
Door al dat haleluja over fairtrade zou u kunnen denken dat de wereld enorm is verbeterd en dat het inmiddels allemaal koek en ei is. Maar dat is niet zo. Het ICCO (International Cocoa Organization) houdt alle gegevens bij. In een op 25 juli 2011 gedateerd stuk over de cacao industrie, waarin o.a. de cijfers van grootverbruikers worden genoemd (tabel gedateerd januari 2012), zegt ze: Presently, cocoa sold with the Fair Trade label still captures a very low share of the cocoa market (0.5%). Dat is dus dik een jaar geleden geschreven. Nou ja, de veranderingen gaan in een rap tempo, dus misschien is het nu 100% meer, dus totaal 1%.
We mogen op dit moment gerust stellen dat in een fairtrade tablet dus pakweg 99% “slaaf” – tenzij… tenzij… de chocolatier de boel separaat verscheept. Maar dat is kostbaar. En dat betaalt u. Dan is uw reep niet € 2,50 voor 200 gram maar € 4,25 voor 80 gram. (Überhaupt mag u zich afvragen wie er verdient aan een tablet van € 2,50 voor 200 gram. Eerst gaat de BTW eraf, dan de marge voor de winkelier, transport naar de winkel, dan de marge voor de producent en handelaar, dan kosten voor verpakking, de verscheping van de cacao van het land van oorsprong, de opkopers daar en dan uiteindelijk…. blijft er vrijwel niets over voor de boer.)
Tony Chocolonely
Op koken.blog.nl is in maart 2011 Tony Chocolonely op de pijnbank gegaan (klik op de link en volg de discussie onder het artikel). We hebben er toentertijd verder geen ruchtbaarheid aan gegeven. Anders zou het lijken alsof Chocoweb Tony aan het bashen was. Dat willen we niet. Tony maakt mensen bewust, maar wij van Chocoweb vinden het vervelend als de waarheid anders is dan wordt voorgesteld. Tony stelde – en stelt – de wereld mooier voor dan het is. Na deze dialoog op koken.blog.nl heeft het bedrijf haar website aangepast. Stond er voorheen nog een fraaie foto en verhaal van “uit dit dorp komt onze chocolade” – daarna was het weg. Net zoals in het begin van het bestaan van Tony: Eerst adverteerde ze met ‘slaafvrije chocolade’ maar na een rechtzaak, toenterijd aangespannen door Swiss Noir, veranderde het in ‘op weg naar slaafvrije chocolade’. Feit is dat Tony Chocolonely een handels- en marketingbedrijf is. Dat doen ze goed. De chocolade wordt gemaakt bij Barry Callebaut – een van de grootste chocoladebedrijven in de wereld. Barry Callebaut? Ja, die door Human Rights Watch was beticht van kwalijke praktijken tijdens de burgeroorlog in Ivoorkust (rapport: How cocoa fuelled the war). Inmiddels heeft Barry Callbaut haar leven gebeterd – o.a. aangesloten bij Utz.
En inmiddels is ook het roer om bij Tony, zo hebben we begrepen. De nieuwe directeur is kennelijk verfrissend en wil het anders aanpakken. Maar de marketingmachine draait nog op hetzelfde toerental, zoals het verhaal in delicious. (verplicht met punt) van november 2012 nog steeds te veel suggereert dat niet is. (Ja, het is nu oktober, maar de delicious. van november is alweer een week uit.)
Als het u louter om fairtrade gaat is in essentie een Verkade-tablet net zo goed als een van Tony. En de kans bestaat dat de cacao van dezelfde berg komt. Overigens is het zo dat het fairtrade vignet dient om u, de consument, te garanderen dat de producent de (in dit geval) cacao uit betrouwbare bron komt. Veel van Chocoweb’s merken dragen geen fairtrade-vignet. Eenvoudigweg omdat de teelt en productie door één bedrijf c.q. coöperatie wordt gedaan.
Links
BBC Watchdog
Goed om over door te denken. Toevallig gisteren gesprek over dit onderwerp. Negatieve berichtgeving over Fair Trade is misschien terecht maar doet geen goed aan cacaoboeren. Mensen zeggen dan al snel, zie je wel, allemaal bedrog en kopen weer de goedkoopste in plaats van de beste. De vraag die rijst is of het nut heeft chocola met Fair Trade logo te kopen. Of spek je gewoon de tussenhandel en de staatskas. Als er werkelijk zo weinig overblijft voor de boeren… In een artikel in het Nederlands Dagblad las ik zelfs dat de cacaoboeren niet eens weten dat hun product als Fair Trade wordt verkocht. En dat zij niet meer verdienen dan hun niet-Fair Trade collega’s.
Als consument ben je overgeleverd. Hoe weet je nu wat eerlijke chocola is? En over die grote hoop, geld dat dan ook voor de koffie, thee, bananen, rijst, katoen, suiker ed?
En als ik biologische chocola koop, komt die dan ook van die hoop?
De stroom biologische cacao is gescheiden. Dat kan ik beamen.
Persoonlijk ben ik van mening dat veel van dergelijke organisaties met de beste bedoelingen zijn opgericht. Alleen ze worden ‘werk’, d.w.z. in de loop der tijd zijn het organisaties, net als bedrijven. Met een typerende cash flow. En voor de medewerkers is het gewoon een baan.
Ik vind wel dat de haleluja-marketing bijdraagt aan het scheve beeld bij de consument. En dat is fout. Het lijkt op producten annonceren en of iets verkopen dat er nog niet is. In de zakenwereld heet het dan dat een verkoper “a little bit early with the truth” was.
Het beste is chocolades te kopen van de lokale producenten en chocolatiers die een bijzondere band hebben met cacaoboeren: El Ceibo, Menakao, Pacari, Madécasse, Akesson’s, Amano, Original Beans, Grenada Chocolate Company. Misschien ben ik er een vergeten.